Burgerwetenschapsproject toont in eerste veldproeven de werkzaamheid van lokale bodemorganismen voor succesvolle sojateelt

Lokale bodembacteriën, geselecteerd dankzij citizen science project “Soja in 1000 tuinen”, vergroten groeikansen van soja op Vlaamse bodem

Gent/Merelbeke, 10 augustus 2023 - In maart 2021 lanceerde VIB samen met toenmalig Minister van Innovatie en Landbouw Hilde Crevits een oproep aan de Vlaming om in de eigen tuin soja te telen. Die oproep kaderde in een project van VIB, samen met partners UGent, KU Leuven en ILVO, om bacteriën die van nature voorkomen in Vlaamse bodems en die goed samenwerken met sojaplanten in onze contreien te vinden. Deelnemers werd gevraagd om een vierkante meter van hun tuin op te offeren om soja te planten. Met succes, want het project wist meer dan 1000 deelnemers (inclusief landbouwers) op de been te krijgen, waardoor VIB en ILVO samen bacteriën konden identificeren die noodzakelijk zijn om kwalitatief aan sojateelt te doen.

Jo Brouns, Vlaams minister van Economie, Innovatie, Werk, Sociale economie en Landbouw: “Eerst en vooral is het sterk dat ILVO en VIB samenwerken en de expertise bundelen om innovatieve doorbraken te realiseren voor de sojateelt, een belangrijk aspect voor onze duurzame eiwittransitie. Daarnaast is het ook sterk dat ze dit hebben gedaan via het “Soja in 1000 tuinen” project, waar dat we samen een heus burgerwetenschap-experiment hebben uitgevoerd. Dankzij de vele burgers en landbouwers die één vierkante meter van hun tuin of land ter beschikking hebben gegeven, kon dit onderzoeksproject een enorme sprong voorwaarts maken. Het bracht zo ook wetenschap letterlijk in de huiskamer van de Vlaming, wat ook op het vlak van STEM een groot succes is.”

Soja in 1000 tuinen

Met die inzichten ontwikkelden de onderzoeksinstellingen bacteriële coatings waarmee sojazaden behandeld kunnen worden zodat ze beter kunnen groeien in Vlaanderen. Om te testen of die coating ook effectief leidt tot de gewenste symbiose tussen plant en bacterie, en stikstofhoudende knolletjes (nodules) rond de wortels vormt,, startten VIB en ILVO eerder dit jaar vergelijkende veldproeven op. De telling en gewichtsbepaling van de knolletjes, en de evaluatie van de planten in elk van de sojavelden (kleur, peulvorming, groeikracht…) stemt de onderzoekers optimistisch. Het ziet ernaar uit dat de lokaal aangepaste bodembacteriën effectief tot meer en betere gewasopbrengst zullen kunnen leiden.

Burgerwetenschap met concrete resultaten

Vandaag werpen de inspanningen van de deelnemers in de meest letterlijke zin hun vruchten af. De sojaplanten die met de nieuwe bacteriële coatings werden behandeld, tonen betere resultaten dan de soja die geen bacteriële ‘steun’ meekreeg. ​ Naast een groenere bladkleur bevatten de wortels van de planten duidelijk meer stikstofnodules in de vorm van wortelknolletjes. Die nodules zijn belangrijk, want ze tonen aan dat de bacteriële coating voor een betere wisselwerking tussen de sojaplanten en de bodem zorgt. Zo slaagt de plant er immers in om stikstof op te nemen. Een essentiële voorwaarde om soja met voldoende opbrengst en een hoog eiwitgehalte te telen.

Joke Pannecoucque, Sojaexpert bij ILVO: “Die nodules zijn bijzonder belangrijk voor ons onderzoek. Ze tonen de doeltreffendheid van de nieuwe bacteriële coating aan, want ze zijn een duidelijke indicatie dat de sojaplantjes stikstof uit bodem en lucht halen. Dat betekent dat de gewassen minder meststoffen nodig hebben om tot een goede gewasopbrengst te leiden.”
Stikstofnodules in de vorm van wortelknolletjes bij soja.
Stikstofnodules in de vorm van wortelknolletjes bij soja.

Dat deze veldproef meteen tot positieve resultaten leidt, benadrukt het belang van burgerparticipatie in wetenschappelijk onderzoek. Bovendien toont dit onderzoek dat bacteriën die van nature voorkomen in Vlaamse bodems met soja kunnen samenwerken om voldoende stikstof uit de lucht te benutten en een goede opbrengst te garanderen. Een belangrijke stap vooruit in de Vlaamse Eiwitstrategie 2030, waar men streeft naar meer plantaardige eiwitconsumptie en -productie. ​

Sofie Bekaert, Manager van het Grand Challenges Programma bij VIB: “Bij aanvang van het ‘Soja in 1000 tuinen’ project waren we overtuigd dat directe burgerparticipatie cruciaal was in onze wetenschappelijke zoektocht naar sojateelt in Vlaanderen. Directe interactie met relevante belanghebbenden is een absolute meerwaarde om onderzoek in de juiste richting te sturen. Dat we vandaag positieve resultaten zien in onze veldproeven bij ILVO is in bijzondere mate te danken aan de 1.154 deelnemers die het project van bij het begin hebben gedragen. Citizen science werkt, daar zijn we inmiddels rotsvast van overtuigd.”

Soja, quo vadis?

De positieve resultaten van de veldproeven zijn allesbehalve het eindpunt van het ‘Soja in 1000 tuinen’ project. Verder onderzoek moet nu uitwijzen hoe de nieuwe coatings Vlaamse landbouwers kunnen helpen aan sojateelt te doen. Zo zullen VIB en ILVO op basis van de huidige resultaten en verdere analyses uitzoeken welke nutriënten en bodemeigenschappen belangrijk zijn om tot nog betere resultaten te komen.

De finale resultaten van het ‘Soja in 1000 tuinen’ project zullen op 11 december 2023 worden toegelicht tijdens een slotevenement met alle deelnemers, partnerinstellingen en andere belanghebbenden.

Joran Lauwers

Joran Lauwers

Science & Business Communications Expert, VIB

Over ILVO

Het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) is een onafhankelijk wetenschappelijk onderzoeksinstituut van de Vlaamse overheid. Het krijgt van die overheid de opdracht mee te werken aan de verduurzaming van de landbouw, de mariene sector en de hele agrovoedingssector, in eerste instantie in Vlaanderen, maar bij uitbreiding ook in België, Europa en in de rest van de wereld. ILVO wil voor de actoren in de landbouw-, visserij- en agrovoedingsketen en voor de bredere plattelandsomgeving op een proactieve, objectieve en integere wijze nieuwe en bestaande trajecten van optimalisatie en verduurzaming onderzoeken.

ILVO gaat op een regelmatige basis in dialoog met het beleid, de stakeholders en de maatschappij en tracht daarbij in zijn eigen werking een voorbeeldfunctie te vervullen.

www.ilvo.vlaanderen.be

Over de UGent

De Universiteit Gent (UGent), is met zowat 50.000 studenten één van de grootste universiteiten van het Nederlandse taalgebied. Het opleidingsaanbod omvat vrijwel alle academische opleidingen die in Vlaanderen worden ingericht. De UGent profileert zich als een open, sociaal geëngageerde en pluralistische universiteit in een internationaal perspectief.
www.ugent.be

Over KU Leuven

KU Leuven werd opgericht in 1425 en is naast één van de oudste ook de meest innovatieve universiteit van Europa (Reuters). Met haar 65 000 studenten en meer dan 22 000 medewerkers is zij bovendien de grootste universiteit van België. Vijftien faculteiten bieden bachelor- en masteropleidingen aan op 10 locaties in Vlaanderen. De verschillende klemtonen en aanpak op de campussen zorgen voor een grote variatie in het onderwijsaanbod. De opleidingen zijn gebaseerd op het onderzoek bijna 8000 wetenschappers. Als medeoprichter van de League of European Research Universities (LERU) is KU Leuven zowel nationaal als internationaal een toonaangevende onderzoeksinstelling.

Over VIB

VIB is een onafhankelijk onderzoeksinstituut dat inzichten in de biologie vertaalt naar impactvolle innovaties voor de samenleving. Het werkt samen met de vijf Vlaamse universiteiten en diverse partners in de biotechsector en doet onderzoek in plantenbiologie, kanker, neurowetenschap, microbiologie, ontstekingsziekten, artificiële intelligentie en meer. VIB verbindt wetenschap met ondernemerschap en stimuleert zo de groei van de Vlaamse biotech. Het instituut draagt bij aan oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen, zoals nieuwe methoden voor diagnose en behandeling en landbouwinnovaties. 

Meer info op www.vib.be

Neem contact op met