Darmbacteriën kunnen helpen om het verloop van multiple sclerose te voorspellen
19 oktober 2023
Leuven/Brussel 19 oktober 2023 – Multiple sclerose is een chronische en degeneratieve ontstekingsziekte van het centrale zenuwstelsel. Symptomen verschillen sterk van patiënt tot patiënt en verergeren vaak doorheen de tijd. Het verloop van MS in een patiënt is vaak moeilijk te voorspellen. Onderzoekers van VIB-KU Leuven Center voor Microbiologie en Vrije Universiteit Brussel hebben een link ontdekt tussen het darmmicrobioom en de ontwikkeling van de MS-symptomen die het mogelijk kan maken om via de samenstelling van ons microbioom het verloop van MS te voorspellen. De resultaten werden gepubliceerd in Gut Microbes.
Moeilijk te voorspellen
Multiple sclerose (MS) is een chronische inflammatoire en degeneratieve ziekte van het centrale zenuwstelsel, waarvan de exacte oorzaak nog steeds onbekend is. In MS wordt het immuunsysteem van de patiënt geactiveerd en valt het de beschermende myeline-laag rond de zenuwvezels aan. Hierdoor kunnen de hersenen, ruggengraat, en de rest van het lichaam moeilijker met elkaar communiceren. Dit kan leiden tot symptomen als vermoeidheid, moeilijker wandelen, spasticiteit, slechter zicht, en veel meer. Finaal kan dit leiden tot permanente hulpbehoevendheid. Het verloop van MS is echter erg verschillend van patiënt tot patiënt. De symptomen kunnen sterk verschillen, fluctueren, of verslechteren in de tijd, waardoor het langdurige effect van de ziekte voorspellen een uitdaging blijft. De methoden die momenteel ter beschikking zijn, zoals MRI scans, kunnen maar een zeer gelimiteerde prognose stellen.
In een nieuw onderzoeksproject – een samenwerking tussen Dr. Lindsay Devolder en Prof. Jeroen Raes van VIB-KU Leuven Center voor Microbiologie, Dr. Ayla Pauwels en Prof. Marie D’Hooghe van het departement Neurologie van VUB/UZ Brussel, en het nationale MS center te Melsbroek – vonden onderzoekers nu de eerste indicaties dat onze eigen darmbacteriën kunnen helpen om het verloop van MS in een patiënt te voorspellen.
“Een link tussen MS en het darmmicrobioom is reeds gekend uit voorgaand onderzoek,’ zegt Dr. Devolder. “Echter, deze voorgaande studies hebben enkel gekeken naar één moment in de tijd. Studies over een langere tijdsperiode die de link nagaan tussen de darmbacteriën en het verergeren van het ziektebeeld blijven zeldzaam. Dat is exact waar onze studie op focust.”
Een potentiële microbiële biomerker
Voor hun onderzoek verzamelde het team fecale stalen van 111 MS patiënten. Neurologische evaluaties zoals wandeltesten en handvaardigheid werden uitgevoerd aan de start van de studie en tijdens het verdere verloop. De patiënten werden gemiddeld 4.4 jaar opgevolgd om na te gaan of de MS symptomen stabiel bleven of erger werden.
“Dit is een uniek cohort waarbij we opeenvolgende fecale stalen van een grotendeels onbehandelde groep konden linken aan een doorgedreven klinische opvolging van de patiënten over meerdere jaren heen,” zegt Dr. Pauwels.
Aan het einde van de studie toonden 41% van de patiënten significant verergerde symptomen. De analyse van de fecale stalen toonden dat in 43.6% van de verergerde patiënten het Bacteroiden 2 enterotype (Bact2) was gevonden – een specifieke samenstelling van darmbacteriën die een indicatie is voor een verstoord microbioom. Ter vergelijking, in de groep waarbij MS stabiel bleef had slechts 16.1% van de patiënten Bact2. De typerende kenmerken voor het Bact2 enterotype zijn een verlaging in hoeveelheid en diversiteit van de darmbacteriën. Daarnaast komen het ook minder bacteriën van het Faecalibacterium genus voor, die een voordelige anti-inflammatoire werking hebben. Het opzet van de studie kan geen causaal verband bewijzen, maar de bevindingen tonen wel een link tussen het Bact2 enterotype en het verergeren van MS symptomen. Over de verschillende jaren heen was de aanwezigheid van Bact2 relatief stabiel. Dit is een goede indicatie dat het kan dienen als biomerker om een prognose te maken over MS.
“De resultaten zijn zeer veelbelovend, maar we moeten ze nog valideren in een grotere groep,” zegt Prof. Jeroen Raes. “De implicaties van dit onderzoek zijn extreem belangrijk,” valt Prof. Marie D’Hooghe bij. “We hebben nu nieuwe inzichten in complexe relaties tussen het immuunsysteem, het darmmicrobioom, en het centrale zenuwstelsel. Als we op voorhand weten bij welke patiënten de symptomen zullen verergeren in de loop der jaren, dan kunnen we in het vroege stadium onze behandeling hier reeds aan aanpassen.”
Vragen van patiënten
Een doorbraak in onderzoek betekent niet hetzelfde als een doorbraak in de geneeskunde. De verwezenlijkingen van VIB-onderzoekers kunnen de basis vormen voor nieuwe therapieën, maar het ontwikkelingstraject neemt nog jaren in beslag. Dit kan veel vragen oproepen. Daarom vragen we u om in uw reportage of artikel te verwijzen naar het e-mailadres dat VIB hiervoor ter beschikking stelt. Iedereen kan er met vragen omtrent dit en ander medisch gericht onderzoek terecht: patienteninfo@vib.be.
Over het VIB-KU Leuven Centrum voor Microbiologie
De grote impact van bacteriën op onze gezondheid, het gebruik van gisten om de productie van chocolade, bier of bio-ethanol te verbeteren, gisten als modelsysteem voor menselijke ziekten… het is een greep uit de onderzoekstopics van de onderzoekers van het VIB-KU Leuven Centrum voor Microbiologie. Hun onderzoek heeft dan ook belangrijke implicaties in diverse toepassingsgebieden.